Stichting Burgerweeshuis Haarlem

De oorsprong van het Hervormde Burgerweeshuis te Haarlem gaat terug tot eind 14e eeuw. In die periode viel Holland onder de heerschappij van hertog Albrecht van Beieren, destijds tevens graaf van Holland en Henegouwen. Hertog Albrecht vertoefde met grote regelmaat in Den Haag waar hij ook met zijn maîtresse Aleid van Poelgeest verkeert. Deze Aleid had vermoedelijk diverse vijanden in de hofstad en zij werd uiteindelijk op 21 september 1392 tezamen met meesterknaap ten hofmeester van hertog/graaf Albrecht, Willem Cuser die haar te hulp schoot bij een moordaanslag, gedood. Ook Willem Cuser overleefde de aanslag niet. Het directe gevolg van de moord was voor de vader van Willem Cuser, Coenraad Cuser van Oosterwijk, aanleiding om het woonhuis van zijn zoon in Haarlem te schenken aan de armen van de stad. In de schenkingsakte van 6 juni 1394 wordt de bestemming van het huis van Willem vastgelegd: het moet onderdak bieden aan arme stadgenoten, jong en oud, die niet in staat zijn om voor zichzelf te zorgen.

Het voormalig weeshuis aan de Olieslagerslaan te Haarlem
Het voormalig weeshuis aan de Olieslagerslaan te Haarlem

(De familie Cuser onderhield goede banden met de grafelijke familie. Immers, Coenraad’s vader Willem de Cuser was een bastaardzoon van graaf Jan II van Holland. Deze Willem de Cuser was o.m. baljuw van Naarden, Gooiland en Amstelland, rentmeester van Kennemerland en slotvoogd op de Dullenburg in de Marsch bij Rhenen).

Uiteindelijk werd het weeshuis in 1810 gehuisvest in wat nu het Frans Hals Museum heet en werd de naam omgedoopt tot ‘Gereformeerd- of Burgerweeshuis’. Na ongeveer honderd jaar verhuisde het weeshuis naar het nieuw gebouwde Coen Cuser Huis aan de Olieslagerslaan, waar de stichting tot 1988 verbleef.

De uitvoerende jeugdzorg werd vanaf 1980 ondergebracht in een aparte stichting, genaamd Stichting Coen Cuserhuis, welke later opgegaan is in achtereenvolgende regionale organisaties voor jeugdzorg. Vanaf 1987 is dit Stichting Kenter Jeugdhulp met diverse vestigingen in de regio’s Midden – en Zuid – Kennemerland en Amstelland-Meerlanden (zie kenterjeugdhulp.nl).

Stichting Gereformeerd of Burgerweeshuis is blijven voortbestaan als vermogensstichting. Aangezien van een directe relatie met de protestantse denominatie al sinds lange tijd geen sprake meer is, werd in 2021 besloten tot een wijziging van de naam, zijnde Stichting Burgerweeshuis Haarlem.

In 1994 is ter gelegenheid van het 600-jarig jubileum het boek ‘In Haarlem staat een Huis’ uitgebracht, waarin de geschiedenis van het weeshuis verteld wordt in de context van lokale en landelijke maatschappelijke ontwikkelingen.

In Haarlem staat een huis…